Double Noir, Sketch For One Erasable Plot, 2016
Tekst: Svetlana Montua (iz kataloga 56. Oktobarskog salona, Ljubavni zanos, 2016) Dvogodišnji, eksperimentalni umetnički projekat Double Noir, Nemanje Nikolića, istražuje intermedijalne relacije crteža i filma kroz proces stvaranja audio-vizuelne animacije. Dekonstrukcijom, prerađivanjem filmskih sekvenci preuzetih iz osamnaest noir filmova Hemfri Bogarta, i njihovim transponovanjem u crtački medij formira se novi filmski narativ. Postupku crtanja prethodi promišljen izbor filmskih sekvenci čiji se pojedinačni frejmovi iscrtavaju kredom na crnim školskim tablama. Crtež se zatim beleži postupkom fotografisanja i nakon toga briše, kako bi se na istoj podlozi nacrtao sledeći crtež. Svaka tabla predstavlja zasebnu filmsku sekvencu, a jedini sačuvani materijalni crtački dokument ovog kompleksnog postupka je zapravo crtež poslednjeg frejma iz svake od ukupno šezdeset sekvenci koje sačinjavaju narativ. Fotografije celokupne serije realizovanih crteža inkorporirane su u filmsku animaciju koja na taj način postaje jedini medijum koji pohranjuje kompletnu memoriju ovog višeslojnog rada. Crteži sekvenci nisu direktni i doslovni citati preuzeti iz filmskih ostvarenja. Služeći se postupkom kolaža, autor kombinuje, prerađuje, umnožava, ili pak akumulira na istoj ravni sekvence iz osamnaest različitih noir filmova. Crtačka linija se izjednačava sa pisanjem, postaje kino-grafija , artikulišući značenja u jednom ne statičnom filmskom prostoru-vremenu kroz intertekstualne odnose slike, zvuka, i pokreta. Takav eksperimentalni hibridni pristup poznat po praksama nadrealizma, i kasnije situacionizma omogućava da se upotrebom ready-made slika preuzetih iz njihovih originalnih konteksta generišu nove semantičke artikulacije. Crtež se izmešta iz sopstvene statično-ikonične pozicije samodovoljnosti ograničene konvencionalnim okvirom u polje slike-pokreta, dinamično performativne forme koja podstiče akciju, fluktuaciju pogleda, pluralnost interpretacija. Na formalno-stilskom planu, izbor crnih tabli upućuje na estetiku noir filmova; crna podloga evocira filmski ili fotografski negativ, dok se utiskivanjem krede poput delovanja svetlosti, na tamnoj površini beleži slika. Uprkos realizmu autorovog likovnog izraza, crtanom animacijom dominira turobna, košmarna atmosfera, zbunjujuća neizvenosti, suspens, praćena dramatičnim kontrastima. Psihološa tenzija dodatno je naglašena svedenošću prostora i ambijentalnim zvukom. Na tematsko-sadržajnom planu, narativ Double Noir se razvija oko legendarnog protagoniste noira, Hemfri Bogarta. Na počtku animacije, glumac se pojavljuje u zatamnjenoj prostoriji, tišinu prekidaju koraci, kucanje i zvuk zvona na vratima, ispred kojih Hemfri Bogart susreće svog dvojnika. Sumnja, panika, psihološki rascep, pokrenuće smrtonosnu scensku šizofreniju, pretvarajući narativ animacije u fatalnu poteru u kojoj će jedan od dvojice izgubiti život. Ko je ubica, a ko ubijen, ostaje nejasno. Smrtonosna binarna logika narcisoidne zamke u Lakanovoj interpretaciji « faze ogledala » izražena je u nemogućnosti subjekta da sa jedne strane prepozna postojanje refleksivne medijalne površine, a sa druge, identifikuje i intergriše otuđeni odraz u ogledalu kao deo sopstva. Kao i kod fiktivnog karaktera Double Noir, smrt Narcisa ne predstavlja kraj vec kontinuitet njegove fatalne sudbine, gde nastavlja da ga progoni sopstveni odraz u reci Stiks. Tako nas poslednja scena Double Noir vraća na sekvencu sa samog početka gde ponovo vidimo Hemfri Bogarta u mračnoj prostoriji, čuju se koraci u daljini, zvuk zvona... Ono što se činilo da je zauvek završeno, zapravo ponovo otpočinje. U datom kontekstu se Double Noir može interpetirati i kao svojevrsna meditacija o sedmoj umetnosti, o simulaciji imaginarnog konstituisanja sopstva kroz dimenziju filmske fikcije.

Samples of the Liquid Book, 2017
Na formalnom nivou moje slike predstavljaju nastavak praksi apstraktne i minimalne umetnosti. Referišući na radove drugih umetnika i sa posebnim osvrtom na modernističke tendencije sa početka dvadesetog veka, razvijam jezik koji preispituje mogućnosti samog medija slike i njene percepcije ali i potencijala koji smatram da geometriska apstrakcija danas može da ponudi. Na idejnom nivou polazim od avangardnih praksi jugoslovenskih umetnika sa posebnim fokusom na eksperimentalna istraživanja u domenu pokretne slike. Posebno važno za moju slikarsku praksu su bili crteži - diagrami Slobodana Šijana (u ritmu Howarda Hawksa (1974) i U ritmu johna Forda (1974) u kojima je on pokušao da dekonstruiše filmsku praksu poznatih reditelja u apstraktni crtački zapis. Na tom tragu sam počeo da razvijam sopstveni način transponovanja filmskog, zvučnog i muzičkog zapisa (audio-vizuelnog), služeći se jezikom geometriske apstrakcije i prostornih instalacija. moj fokus nije bio na filmskom narativu, odnosno priči, već pre na kinematografskim kodovima: kadru, rezu i ritmu njihovih međusobnih smenjivanja. Neke od slika koje su izložene na izložbi Samples of the liquid Book, imale su za polaznu tačku filmska ostvarenja kao što su Vertgo (Alfred Hitchcock, 1958), North by Northwest (Alfred Hitchcock 1959), The French Connection (William Friedkin, 1971) itd. Ipak, u najčešćem slučaju radovi na ovoj izložbi su bez naziva jer nisam želeo da sugerišem posmatraču na konkretne filmove, odnosno reditelje i kompozitore muzičkih ostvarenja za poznate filmove jer sam na taj način želeo da izbegnem direktne sugestije posmatraču. Duboko verujem da se pravi smisao umetničkog dela ne nalazi u unapred osmišljenom autorovom konceptu već pravo značenje treba tražiti u procesu uključivanja svakog posetioca izložbe ponaosob. jer će tada u skladu sa njegovim raspoloženjem, sklonosti prema muzici, literaturi, osećaju za humor, doći do različitih zaključaka. Izložba Samples of the liquid Book je zamišljena kao prostorni događaj čiji likovni i konceptualni sadržaji omogućavaju da se svesnim i/ili nesvesnim samoispitivanjem obuhvate motivi kao što su vreme, ritam, zapis, svetlo i tama.

Panic Book, 2015
Tekst: Miroslav Karić (iz kataloga izložbe Umesto završetka, Kulturni centar Beograda, 2015) Aktuelna serija radova Nemanje Nikolića predstavljena na izložbi u Likovnoj galeriji Kulturnog Centra Beograd, bazirana je na preseku dosadašnjih autorovih interesovanja za medij crteža, animacije i filma. Fascinacija sedmom umetnošću usmeriće Nemanjina prvobitna istraživanja forme i izražajnih potencijala crteža u složenija vizuelna promišljanja i uvezivanja likovnog i filmskog jezika. Film će autoru biti istovremeno polazište u definisanju i motivskog prostora svojih dela i umetničkog pristupa koji će u fokusu i dalje imati klasičan crtež, ali konceptualno proširen i zaokružen kroz svojstva pokretne slike. U animaciji, koju vrlo brzo usvaja kao novi vizuelni izraz, Nemanja će se najčešće pozivati na filmski opus Alfreda Hičkoka pronalazeći u poetici pomenutog reditelja neke idejne postavke i pravce daljih tematskih i formalno – stilskih razrada u umetničkom delovanju. Postupak postepenog (frejm po frejm) dekonstruisanja i prevođena odabranih scena iz Hičkokovih ostvarenja u medij crteža, autor zadržava kao inicijalni proces za ono što će biti suštinski ishod ponovnog pokretanja istih u animaciji, a to je kreiranje sasvim novih vizuelnih celina. Sadržaji psihološke napetosti i neizvesnosti, kao jedina narativna struktura novonastalih prizora, snažno su akcentovani Nemanjinim karaktersitičnim crtačkim izrazom koji će u aktuelnom izloženom radu Panic Book u sintezi sa tekstualnim zapisom dodatno pojačati njihov likovni efekat i dramaturški okvir. Naime, seriju od više stotina crteža umetnik ovaj put izvodi na stranicama knjiga i časopisa iz oblasti društvene i političke misli u socijalističkoj Jugoslaviji koje postaju svojevrsni mizanscen odigravanja Hičkokovih kultnih scena bekstva, masovne panike i straha. Dovodeći u vezu pisanu građu teorijskih razmatranja, analize političkog sistema samoupravljanja, mehanizama uređenja i razvoja jugoslovenskog društva i filmskih klasika majstora saspensa, Nemanjini crtački radovi ključno događanje imaju zapravo u razlaganju, paralelnom toku i sučeljavanju slika različitih društvenih konteksta jednog vremena. Postavljene u nizu ili animirane ove sekvence uvode posmatrača u otkrivanje mnogih nivoa njihovih sadržinskih značenja i razumevanja kroz prizmu ideolologija, prirode i dinamike društvenih odnosa, psihologije mase, relacija pojedinac kolektiv, dijalektičke tenzije između reda i haosa. U daljim interpretacijama autorovo bavljenje nasleđem jugoslovenskog socijalizma njegovu najnoviju umetničku produkciju problemski i tematski inicira u preispitivanja ne tako davnih dramatičnih zbivanja i recentnih društevno – političkih okolnosti na prostorima nekadašnje države. Izložba u tom smislu se dotiče i otvara brojna pitanja o postkonfliktnoj i tranzicionoj realnosti, od tendencija istorijskog revizionizma, do pozicije običnog čoveka i njegove svakodnevne egzistencije u zaoštrenostima ekonomske i drugih kriza sa kojima se kao društva i zajednice suočavamo.